Nel 1956, in piena guerra fredda, una conferenza di scienziati al Dartmouth College negli Stati Uniti annunciò il lancio di un audace progetto scientifico, l’Intelligenza Artificiale (I.A.). Dopo l’iniziale fallimento degli sforzi della “Hard AI” di produrre un’intelligenza simile a quella umana, alla fine del XX secolo è emerso il movimento della “Soft AI”. Invece di essere orientato a imitare il comportamento umano in relazione a compiti specifici, ha preferito cercare modi alternativi di eseguire i compiti basati sulle particolari funzioni (...) e strutture della macchina. Il fattore decisivo è stata la combinazione della tecnologia di apprendimento automatico con le comunicazioni digitali online, l’incontro tra l’IA e Internet. Le applicazioni dell’IA “soft” sono quelle che vediamo nel mondo dei dispositivi automatici “intelligenti” che informano la nostra vita sociale digitale. Nel seguente articolo mi concentrerò su una particolare applicazione dell’IA per le discussioni online con utenti umani, ChatGPT, per mostrare le implicazioni della tecnologia digitale online nelle modalità storico-sociali dell’esistenza umana. ChatGPT è un’applicazione che combina l’IA con Internet, le possibilità della corrispondenza tra macchine e le potenzialità della tele-comunicazione umana. Il mio approccio si concentra sulle implicazioni fenomenologiche e storico-sociali della proliferazione della tecnologia AI per quanto riguarda la coscienza e la socialità umana. -/- Abstract (english) -/- In 1956, amidst the Cold War, a conference of scientists at Dartmouth College in the United States announced the launch of a bold, scientific project, Artificial Intelligence (A.I.). After the initial failure of “Hard AI” efforts to produce a human-like intelligence, the “Soft AI” movement emerged in the late 20th century. Instead of being oriented towards imitating human behaviour concerning specific tasks, it preferred to seek alternative ways of performing tasks based on the particular functions and structures of the machine. The decisive factor was the combination of Machine Learning technology with Digital Online Communications, the meeting between AI and the Internet. The applications of “Soft” AI are those we see in the world of “smart”, “intelligent” automatic devices that inform our digital social life. In the following article, I will focus on a particular application of AI for online discussions with human users, ChatGPT, in order to show the implications of online digital technology in the social-historical modalities of human existence. ChatGPT is an application that combines AI with the Internet, the possibilities of Machine correspondence with the potentialities of human telecommunications. My approach focuses on the phenomenological and social-historical implications of the proliferation of AI technology as regards human consciousness and sociality. (shrink)

To what degree can the philosophy of Cornelius Castoriadis help analyze and evaluate our current social reality in relation to the project of autonomy? How meaningful is his political proposition for direct democracy in the 21st century? What significance do the concepts of social time and social space have in the determination of political freedom? -/- Castoriadis and Autonomy in the 21st Century presents basic concepts of Castoriadian philosophy, including the social-historical plane, ontological creativity, and social and individual time that (...) provide the theoretical tools to evaluate the historical phenomena of our era. Drawing from Greece's own turbulent past and the current global crisis to reveal new significances of social freedom, global solidarity and movements of direct democracy, this book explores social autonomy and human freedom today through critical dialogue with Castoriadis' ideas. (shrink)

Over the last decades, the proliferation of ICTs and capitalist markets has created a new social-historical reality for communication, production and societal organisation, while social inequality has deepened. In this context, alternative forms of organisation based on the commons have emerged, challenging the core values of capitalism. Within this new form of egalitarian and transnational collaborative networks, a new concept of social coexistence has been proposed: cosmolocalism. This article presents the genealogy of cosmolocalism and compares it to previous conceptual universalist (...) reconfigurations, namely cosmopolitanism and internationalism. While the current discourse on cosmolocalism focuses on production and distribution, its political dynamics and limitations remain unexplored. Our ultimate goal is to open a path of inquiry for further reflection and deliberation. (shrink)

Η πολιτική διάσταση της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας στη σκέψη του Κώστα Παπαϊωάννου περί "Θεατροκρατίας" και την αντίληψη του Κορνήλιου Καστοριάδη για την αθηναϊκή δημοκρατία.

My main point is that the creation of a free public time implies the creation of a democratic collective inspired by the project of social ecology. The first and second parts of this article focus on the modern social phenomena correlated to the general crisis and the emergence of the Internet Age (Castells, 2012). The third and fourth parts focus on new significations that seem to inspire modern social movements and the challenges that modern democratic ecological collectivities face. I use (...) the term “social ecology” as defined by Murray Bookchin: “Social ecology is based on the conviction that nearly all of our present ecological problems originate in deep-seated social problems” (Bookchin, 2006, p. 19). And I use the term “democracy” exclusively in the original, true meaning, of direct democracy where society is self-governed by the equal participation of every individual to political decisions and functions, as opposed to a modern representative democracy or republic, where political decisions rest in the hands of an oligarchy. In this sense, a truly democratic political collectivity is a truly ecological collectivity and vice versa. (shrink)

Την 9η Μαρτίου του 1985 ο Paul Ricoeur (1913-2005) και ο Κορνήλιος Καστοριάδης (1922-1997) συναντήθηκαν στο στούντιο της ραδιοφωνικής εκπομπής «Le bon plaisir» της France Culture, την οποία παρουσίαζε ο πρώτος. Ο Ρικέρ βλέπει τον ανθρώπινο κόσμο, αν όχι ως πλήρως καθορισμένο, τουλάχιστον ως ετερο-καθορίσιμο, ερμηνευτή ενός νοήματος που προσφέρεται μεν από τη δομή του κόσμου, είναι δε ανοιχτό σε άπειρες διαφορετικές επανερμηνείες. Η ανθρώπινη χρονικότητα για τον Ρικέρ είναι αφηγηματική, γιατί και το φαντασιακό είναι, τελικά, ερμηνευτικό. Ο Καστοριάδης, από (...) την άλλη, αμφισβήτησε την ερμηνευτική μέθοδο, υπογραμμίζοντας τα προτερήματά της μόνον όσον αφορά «μεμονωμένα έργα στο πλαίσιο μίας παράδοσης.» (Καστοριάδης, 2007: 86). Δεν θεωρεί, ωστόσο, ότι επαρκεί για να διαυγάσουμε το φαινόμενο της δημιουργίας, ούτε στην ευρύτερη οντολογία του Είναι-ως-Χρόνος, ούτε στην ανθρωπολογία του κοινωνικο-ιστορικού κόσμου. Αυτή η δημιουργία είναι δημιουργία απερίσταλτων, αυθαίρετων κοινωνικών φαντασιακών σημασιών, κοινωνιογένεση και ανθρωπογένεση. Ο Ρικέρ δεν ήθελε να δεχτεί μία τόσο ριζική άποψη ούτε του ανθρώπινου φαντασιακού, ούτε του περιβάλλοντος κόσμου. Ωστόσο, ο διάλογος μεταξύ Καστοριάδη και Ρικέρ κατά μία έννοια συνεχίζεται στις φιλοσοφικές αναζητήσεις του καιρού μας. Παρ’ όλες τις διαφωνίες τους, οι θεωρητικές συγκλίσεις των δύο στοχαστών στα θέματα του φαντασιακού και της χρονικότητας υπήρξαν σημαντικές και η προσωπική τους σχέση, μια σχέση, θα λέγαμε, αμοιβαίας αναγνώρισης. (shrink)

IT CAN BE ARGUED that there is no objective measurement of the influence of an individual’s thought upon collective social movements, especially in the case of direct democratic social movements for human emancipation from authority. This is certainly the case with Murray Bookchin, a revolutionary thinker who renounced Marxism to re-imagine anarchism and renounced anarchism to form his own political proposition of communalism and democratic confederalism. While it is impossible to measure the influence of Bookchin’s thought and action on the (...) current social-historical global timescape, it is also impossible to ignore it, visible as it is in the revolutionary democratic institution of Kurdish Rojava, and within contemporary ecological and social movements. When I embarked on an inquiry into the importance of Bookchin for Greek social movements, I understood that it was a task never to be completed. Τhe libertarian, anarchist editor Michalis Protopsaltis used to say, “It’s not the naked truth coming out of the well, it is just my opinion.”. (shrink)

We can locate the problematic of time within three philosophical questions, which respectively designate three central areas of philosophical reflection and contemplation. These are: 1) The ontological question, i.e. 'what is being?' 2) The epistemological question, i.e. 'what can we know with certainty?' 3) The existential question, i.e. 'what is the meaning of existence?' These three questions, which are philosophical, but also scientific and political, as they underline the political and moral question of truth and justice, arise from the phenomenon (...) of time, the irreversible constant flow of phenomena that undermines every claim to absolute knowledge. The purpose of this essay is to illuminate the importance of time for philosophical thought and, more generally, for human social and psychical life, in the context of the ontology of Cornelius Castoriadis. Castoriadis, who asserted that " being is time – and not in the horizon of time " , correlated history to society and being to temporality within the social-historical stratum, the ontological plane created by human existence, where " existence is signification ". Time is interpreted as the creation and destruction of forms in a magmatic, layered with a non-regular stratification, reality, where the social-historical manifests as the creation of collective human activity, in the manner of social imaginary significations. This notion of temporality is accompanied by a profound criticism of traditional rationalistic philosophy, to which Castoriadis assigns the name 'ensemblistic/identitary', that highlights the necessity of a new, magmatic ontology, based on the primacy of time. (shrink)

«Τι να κάνουμε;» [Что делать?], ήταν ο τίτλος ενός πολιτικού φυλλαδίου που έγραψε ο Β. Ι. Λένιν το 1901 και κυκλοφόρησε το 1902 στη Ρωσία. Παρόλο τον ερωτηματικό χαρακτήρα του τίτλου, η απάντηση του Λένιν που αναπτυσσόταν στις σελίδες του κειμένου, έμελλε να τεθεί προστακτικά στο επαναστατικό κίνημα.

Everybody knows that Superman is Clark Kent. Nobody knows that Superman is Clark Kent. Located between these two absolute statements is the epistemological limit that separates the superhero fictitious universe from our universe of causal reality. The superheroic double identity is a secret shared by the superhero and the reader of the comic or the viewer of the movie, and quite often the superhero winks at the outside world, thus breaking the 4th wall and establishing this collusive relationship. However, in (...) our hypothesis, we are interested in Superman not as a fictitious archetype, but rather as a fictitious metaphor. We are not interested in his double identity as the matrix of superheroic attributes and narratives, but rather as the differential limit between superhuman and human within the fictional universe. Because, the reader or the viewer may share the secret identity with Superman and also with Spiderman or Batman or any other superhuman, but the secret equivalence of Superman and Clark Kent contains another hidden antithesis. (shrink)

Τι συμβαίνει άραγε όταν ένας ψυχικά διαταραγμένος βασιλιάς διαβάσει Σαίξπηρ; Το 1788, o Sir Lucas Pepys, ιατρός του Βρετανού βασιλιά Γεωργίου του 3ου (κατά τη διάρκεια της βασιλείας του οποίου ξέσπασε η Αμερικάνικη Επανάσταση) έγραψε: «Η Αυτού Μεγαλειότητα ήταν χθες το απόγευμα σε μια καλή αν και λίγο ανισόρροπη κατάσταση, μιλώντας διαρκώς, καθώς συνηθίζει [...] Όμως σήμερα το πρωί […] είναι πολύ πιο διαταραγμένος και συγχυσμένος, διότι του επιτράπηκε να διαβάσει τον Βασιλιά Ληρ.» Δύο μέρες αργότερα, ο Γεώργιος βρέθηκε σε (...) τέτοια κατάσταση παροξυσμού που αναγκάστηκαν να του φορέσουν ζουρλομανδύα. Μέχρι τον θάνατό του, το 1820, οι παραστάσεις του Βασιλιά Ληρ απαγορεύτηκαν στα βρετανικά θέατρα. Ποιο είναι το νόημα αυτού του επεισοδίου; Τι έχει να μας πει για τον Σαίξπηρ αλλά και για τον ρόλο του συγγραφέα εντός της Ιστορίας; Κάθε ερώτημα με επίκεντρο τον συγγραφέα φαίνεται να οδηγεί τη σκέψη μας σε ένα ανοιχτό πεδίο, το πεδίο της λογοτεχνικής κριτικής. Βέβαια, όπως παρατηρεί ο George Steiner, σε εποχές που απειλούμαστε από τη βαρβαρότητα, δημιουργείται η εντύπωση ότι η λογοτεχνική κριτική είναι περιθωριακή ενασχόληση, ενδεχομένως υπερφίαλη. Τα βαριά σύννεφα που σκεπάζουν τον κοινωνικο-ιστορικό ορίζοντα σκοτεινιάζουν το πεδίο. Είναι ορθή αυτή η εντύπωση. (shrink)

The concept of time-travel is a modern idea which combines the imaginary signification of rational domination, the imaginary signification of technological omnipotence, the imaginary concept of eternity and the imaginary desire for immortality. It is a synthesis of central conceptual schemata of techno-science, such as the linearity and homogeneity of time, the radical separation of subjectivity from the world, the radical separation of the individual from his/her social-historical environment. The emergence of this idea, its spread during the 20th century as (...) a major theme of science fiction literature alongside its dissemination as a scientific hypothesis, its popularity with both the public and the scientific community, are indications of the religious role of techno-science. It is my opinion, finally, that, as a chimera, time-travel is non-feasible and impossible. In order to support my claims, I will briefly outline the origins of the time-travel concept and its epistemological and metaphysical/ontological conditions. If these conditions prove to be absurd, the logical impossibility of time-travel will have been demonstrated. (shrink)

Time was perceived by ancient philosophy as a cosmological enigma. The search for truth beyond time determined Greek thought. A true definition, says Aristotle (384-322 BC), expresses “the what-it-is-to-be” (τὸ τί ἦν εἶναι) of a thing, it is an account of the essence, and essence is identity. The principle of non-contradiction was considered by Aristotle as the first principle of the inquiry into Being. As such, it cannot be demonstrated, since this would lead to an infinite regress. Instead, the noncontradiction (...) principle is the first axiom of ontology. But time seems to question this tautology. Aristotle discusses time in the Physics. He begins with the questions about time’s existence which stem from his contemporaries’ conceptions. (shrink)

Cogitation described as calculation, the living being described as a machine, cognitive functions considered as algorithmic sequences and the ‘mechanization’ of the subjective were the theoretical elements that late heideggerian anti–humanism, especially in France was able to utilize[1], even more so, after the second cybernetics or post-cybernetics movement of the late ‘60s introduced the concepts of the autopoietic and the allopoietic automata[2]. Recently, neurologists pose claims on the traditional epistemological field of philosophy, proceeding from this ontological decision, the equation of (...) human cognition to cybernetic systems. -/- The emergence of the world-wide-web in the 1990s and the global expansion of the internet during the first decades of the 21st century indicate the fallacies of the cybernetics programme to mechanize the mind. We stand witnesses to a semantic colonization of the cybernetic system, a social imaginary creation and expansion within the digital ensemblistic – identitarian organization that cannot be described by mechanical or cybernetic terms. Paradoxically, cyberspace, as a new being, a form of alterity, seems to both exacerbate and capsize the polarization between the operational and the symbolic. The creation of the internet might be more than an epistemological revolution, to use the terminology of Thomas Kuhn. It might be an ontological revolution. -/- I will try to demonstrate that the emergence of the Internet refutes any such claims, since its context and utility can only be described by means of a social epistemology based on the understanding of social significances as continuous creations of an anonymous social imaginary proposed by Cornelius Castoriadis (1922-1997). I will try to explore some social-semantic aspects of the cyberspace as a nexus of social representations of the individual identity that forms a new sphere of being, where the subjective and the objective merge in a virtual subjective objectivity with unique epistemological attributes and possibilities. (shrink)

Στο πλαίσιο των κοινωνικών φαντασιακών σημασιών που συμβαδίζουν με την εκβιομηχάνιση των Δυτικών κοινωνιών, ο τουρισμός εξαρχής συνδέεται με την διαίρεση/διαστρέβλωση του κοινωνικού χρόνου σε χρόνο εργασίας και ελεύθερο ή προς διάθεση χρόνο. Αυτή η βιομηχανική διαίρεση του κοινωνικού χρόνου συνεπάγεται και μία ριζική αντιστροφή των πόλων, αφού πλέον ο δημόσιος χρόνος ταυτίζεται με την εργασία, καθώς οι τόποι εργασίας καταλαμβάνουν το επίκεντρο του δημόσιου χώρου, ενώ ο ιδιωτικός χρόνος ταυτίζεται με την αναψυχή, καθώς οι κοινωνικές τελετουργίες συρρικνώνονται στη φαντασμαγορία (...) του εσωτερικού, ιδιωτικού χώρου. Ο τουριστικός χρόνος αποτελεί μία ιδιαίτερη μορφή του προς διάθεση χρόνου, καθώς συνιστά την μεταφορά της φαντασμαγορίας του ιδιωτικού χώρου σε άλλους τόπους, την ταύτιση της αναψυχής με την απόδραση, και την ταύτιση του ελεύθερου χρόνου με την κατανάλωση. Διαπιστώνουμε λοιπόν μία κοινή μήτρα του βιομηχανικού, του αποικιοκρατικού και του τουριστικού φαινομένου, που είναι η μήτρα των καπιταλιστικών φαντασιακών σημασιών, δηλαδή της απεριόριστης επέκτασης της ψευδοορθολογικής κυριαρχίας επί της φύσης και της κοινωνίας. Στο πεδίο του κοινωνικού χρόνου αυτό εκφράζεται με την καθιέρωση της χρονικότητας των οικονομικών διεργασιών ως κυρίαρχο μέτρο του δημόσιου χρόνου και την συνεπακόλουθη αντιστροφή των πόλων, του δημόσιου χρόνου σε χρόνο εργασίας και του ιδιωτικού χρόνου σε χρόνο προς διάθεση. Ο τουριστικός χρόνος αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση της επανενσωμάτωσης του ‘ελεύθερου’ ή προς διάθεση χρόνου στον ευρύτερο παραγωγικό κοινωνικό χρόνο, στον οποίο ήδη ανήκει ο χρόνος της εργασίας. Ο τουριστικός χρόνος, που παράγεται ως χρόνος προς μαζική κατανάλωση, περιοδικός και καθορισμένος αποτελεί μία σχεδόν καθαρή μορφή του καταναλωτικού χρόνου. (shrink)

Ο Marcel Proust στον Ξανακερδισμένο Χρόνο μας δίνει μια έξοχη εικόνα του νεωτερικού ανεκπλήρωτου έρωτα: «Από αυτή τη στιγμή εκείνη έχει καταλάβει ότι, αν του προσφέρει μόνο τη συντροφιά ή τη φιλία της, αυτή η εύνοια θα φανεί τόσο σημαντική σε εκείνον που έχει πιστέψει ότι την έχει χάσει, ώστε αυτή μπορεί να αποφύγει να του παραχωρήσει κάτι περισσότερο και να επωφεληθεί από τη στιγμή που αυτός, μην μπορώντας πια να μην τη βλέπει, θα είναι πρόθυμος να τελειώσει με κάθε (...) θυσία τον πόλεμο...» Ο εραστής εδώ παρουσιάζεται παγιδευμένος και όμηρος στον ιδιωτικό χρόνο της ερωμένης. Η ερωτική σχέση περιγράφεται σαν Πόλεμος και η απειλή της Στέρησης ισοδυναμεί με την περιφρόνηση της Θυσίας, αποτέλεσμα της οποίας δεν είναι η σωτηρία, αλλά η υποτέλεια. Η ερωμένη του νεωτερικού ανεκπλήρωτου έρωτα δεν είναι το απρόσιτο αντικείμενο του πνευματικού πόθου όπως η Δέσποινα του ιπποτικού μυθιστορήματος, ούτε το παιγνιώδες υποκείμενο του σωματικού πόθου. Είναι το ενεργό υποκείμενο της ψυχικής άρνησης. Ο εραστής δεν έχει να αντιμετωπίσει την ετερονομία των ψυχών, ούτε την ετερότητα των σωμάτων, αλλά την ανυπέρβλητη άρνηση μιας εχθρικής αυτονομίας. Ο δρόμος εκπλήρωσης του Έρωτα μπλοκάρεται από το ίδιο το αντικείμενο του πόθου, την ερωμένη, η οποία, ως αυτόνομη υποκειμενικότητα, είναι επίσης το υποκείμενο της άρνησης. Μετά την θανάτωση του Θεού και την εσωτερίκευση του Θανάτου, ο νεωτερικός ανεκπλήρωτος έρωτας εμφανίζεται ως η ετερονομία της σχέσης, η ετερονομία του Εγώ που προκύπτει ως αρνητικότητα της αυτονομίας του Άλλου. (shrink)

On March 9th, 1985, Paul Ricoeur and Cornelius Castoriadis met at the studio of the France Culture “Le Bon Plaisir” radio broadcaster. In 2016, the transcript of their dialogue, their only public debate, was published. This publication is significant not only because it highlights the points of convergence and divergence between the two prominent thinkers, but also because the issues they discuss: the relation between society and history, tradition and creativity, imagination and collective action, are relevant to the philosophical and (...) political discourse of our time. (shrink)

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ «ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ»; Μα ακριβώς αυτό που καταλαβαίνουμε εξαρχής. Τα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο του μεγάλου φιλοσόφου ανέδειξαν τη σημασία της φιλοσοφικής και πολιτικής του σκέψης, έφεραν τα ερωτήματα που ο ίδιος είχε διατυπώσει στο επίκεντρο των κοινωνικών αγώνων, επιβεβαίωσαν την κριτική του στην καπιταλιστική (αν)ορθολογικότητα, έθεσαν το ζήτημα της Άμεσης Δημοκρατίας στην καρδιά της κοινωνίας. Ταυτόχρονα, νέες μορφές επικοινωνίας και συνταύτισης αναδύθηκαν, δριμύτατες κοινωνικές συγκρούσεις γκρέμισαν το κάτοπτρο της ασημαντότητας και καινούργιες πολιτικές αγωνίες προσπαθούν να βρουν (...) λέξεις για να αρθρωθούν. Ο λόγος του Καστοριάδη μοιάζει πιο επίκαιρος από ποτέ, ενώ η γλαύκα της Ακαδημίας αρχίζει να λοξοκοιτά μυωπικά το έργο του με στόχο να το απολιθώσει. Όμως το έργο του Καστοριάδη δεν προσφέρεται για απολίθωση. Δεν είναι μία κλειστή θεωρία, είναι μια πρόσκληση σε πράξη, μια προτροπή σε αναστοχασμό, μία αξίωση αυτονομίας. (shrink)

Ο σύγχρονος φιλοσοφικός στοχασμός δεν μπορεί να αποφύγει την αναμέτρηση με τη σκέψη του Μάρτιν Χάιντεγκερ και το πρόβλημα της στράτευσής του στον εθνικοσοσιαλισμό. Η στροφή του Κορνήλιου Καστοριάδη προς την ανθρώπινη ψυχή και την οντολογία του φαντασιακού, η κριτική του στην τεχνοεπιστήμη, η ενασχόλησή του με τη χρονικότητα και η ρήξη του με την παραδοσιακή λογική, τον φέρνουν σε πεδία όπου πέφτει βαριά η σκιά του Χάιντεγκερ. Εκεί, αλλά και στο βασικό ερώτημα του τι σημαίνει φιλοσοφείν, ο Καστοριάδης αντικρίζει (...) τη χαϊντεγκεριανή άβυσσο εντοπίζοντας μια τυφλότητα μπροστά στην κοινωνική και πολιτική δραστηριότητα των ανθρώπων και στα θέματα της ψυχής, του έρωτα και της πόλεως. Αντιθέτως, αυτά τα σημεία, η ψυχή, ο έρωτας και η πόλις, είναι κεντρικά στον καστοριαδικό στοχασμό της ανθρώπινης χρονικότητας. Έτσι, ο Καστοριάδης αναδεικνύεται σε κύριο φιλοσοφικό αντίπαλο του Χάιντεγκερ και του αντι-διαφωτισμού. (shrink)

Περιεχόμενα -/- Αντί προλόγου. Γιατί ο κόσμος του Matrix είναι απλοϊκός ..........11 1. Γενικό σχεδίασμα ......................................................................13 1.1. Κοινωνικο-ιστορικές προϋποθέσεις του Internet .....................18 1.2. Η οντολογική επανάσταση ......................................................31 1.3. Οι πολλαπλές πτυχές του λόγου .............................................36 1.4. Η οντολογία των αντικειμένων ...............................................43 1.5. Οντολογίες της πληροφορικής ................................................49 1.6. Τέχνη και ψηφιακότητα ..........................................................54 1.7. Βασικές υποθέσεις .................................................................58 2. Η μηχανή που αποκρίνεται .......................................................61 2.1. Η ψηφιακή μηχανή .................................................................63 2.2. Η αλγοριθμική μηχανή ..........................................................66 2.3. Σχήματα της διαφοράς και της ταυτότητας .............................74 2.4. Η πληροφορία (...) ως δημιουργία του δι’ εαυτό όντος ....................77 2.5. Το δι’ εαυτό ον ως χρονικότητα ............................................81 2.6. Νόημα και χρονικότητα .........................................................85 2.7. Ψηφιακότητα και χρονικότητα .............................................100 3. Η μηχανή δίαυλος ...................................................................105 3.1. Ο κυβερνοχώρος, ευρεία έννοια της ψηφιακής εικονικής πραγματικότητας ........................................................114 3.2. Η λογική του υπερκειμένου .................................................119 3.3. Οι χρονικότητες της αφήγησης .............................................129 3.4. Τι είναι τηλεπαρουσία; ........................................................137 3.5. Θέσεις για τον κυβερνοχώρο ................................................146 3.6. Η εικονική πραγματικότητα ως ψηφιακή εφαρμογή ...............152 3.7. Η εικονικότητα ως οντολογική κατηγορία της ψηφιακότητας .......................................................................162 4. Η μηχανή και το σώμα ............................................................175 5. Ο ποιητής και το ρομπότ. Τα όρια της Τεχνητής Νοημοσύνης ..............................................185 5.1. Η μηχανή και ο εγκέφαλος ...................................................191 -/- 5.2. Η ψυχή και η συνείδηση .......................................................198 6. Ο από μηχανής Άλλος. Ο ερωτικός χρόνος του ψηφιακού ...............................................215 6.1. Απουσία και ερωτικός χρόνος .............................................219 6.2. Η ερωτική ψηφιακή επικοινωνία .........................................242 7. Η θεωρία της κινηματογραφικής νοσταλγίας ............................253 7.1. Η φιλοσοφία του τεχνοφασισμού .........................................264 7.2. Η κοινωνικο-ιστορική βαρύτητα των ψηφιακών δικτύων .......274 8. Ψηφιακά κοινωνικά κινήματα ................................................293 8.1. Θέσεις ..................................................................................304 Βιβλιογραφία ...................................................................307. (shrink)

To what degree can the philosophy of Cornelius Castoriadis help analyse and evaluate our current social reality in relation to the project of autonomy? How meaningful is his political proposition for direct democracy in the 21st century? This book presents basic concepts of Castoriadian philosophy, such as the social-historical plane, ontological creativity, and social and individual time, that provide the theoretical tools necessary to evaluate the historical phenomena of our era. By revealing the new significances of social freedom, global solidarity (...) and movements of direct democracy, this book explores roads towards social autonomy and human freedom today. (shrink)

The political actions of Martin Heidegger raise a compelling question to those concerned with philosophy: How was one of the most important philosophers of the 20th century willing to ally himself with Nazism and what does this mean for philosophy? This question has been raised and brushed aside from the end of the Second World War, when Heidegger was formally accused for his involvement with Hitler's regime and forbidden to attain any official teaching position henceforth. Important thinkers, like his colleague (...) and friend in the pre-war years, Karl Jaspers. testified then against him. But Heidegger's fame rose again above his indignity in the 1950s, when Hannah Arendt in the USA and Jean-Paul Sartre in France, among others, began once again to spread the word of his philosophy and translate his works. These problems have recently intensified after the posthumous publication of Heidegger's Black Notebooks (Schwarze Hefte) in 2014, containing his notes from 1931-1941. Their publication caused seismic tremors in the field of philosophy, with Heidegger's opponents considering themselves finally vindicated by his own pen, and his supporters trying to separate thinking from actual life. However, the influence of Heidegger's thought - as well as that of other representatives of German anti-humanist nationalistic conservatism, such as Oswald Spengler - continues to spread, not only in academic but also in broader social and political circles. In the face of this spreading influence, which is combined with the influence of some disciples such as Nick Land or Giorgio Agamben, a biographical-type confrontation is not enough. We should confront Heidegger directly at the core of his philosophy. We cannot afford to ignore him or bury him under superficial gossip. Instead, we should confront him philosophically. We might be able to clear the ground for such a confrontation, if we resort to the philosophical concepts of autonomy, temporality, and human freedom. In my opinion, the most important philosophical challenge to Heideggerian thought, in this context, has been expressed by Cornelius Castoriadis. In the following chapters, I will argue in favor of this position, outlining the Castoriadian philosophy of time in contrast to the Heideggerian and highlighting the main points of their opposition. The book is divided into two parts. Part one, "Castoriadis against Heidegger" deals with the basic concepts and arguments of both philosophers around human existence, the individual, society, and temporality. We start by presenting Heidegger's scandal in the social-historical context but also with the help of Hannah Arendt's last assessment of the thinker. We move on to outline the basic concepts and structures of Heidegger's philosophical thinking in parallel with Castoriadis' criticism as regards politics, ontology and technoscience. Part two, "Time and existence" first examines the relevant approaches of Lukacs and Ricoeur in comparison to Heidegger and Castoriadis, to elucidate the basic concept of temporality and then presents an outline of Castoriadis' insights on time and existence, before finally applying these concepts to contemporary social-historical phenomena that redefine and transform human existence and social temporalities, like space exploration, digital cyberspaces and online communications. //////// -/- "This book is a tour de force that excites those who agree or disagree with the philosophy of Heidegger. With clarity and sophistication, Schismenos revives the public debate to reveal the rich possibilities for another world. A must-read for everyone interested in a philosophy that matters." - VASILIS KOSTAKIS - Professor of P2P Governance at Tallinn University of Technology and Faculty Associate at Harvard University -/- . (shrink)

Thalēs -- Pythagoras -- Parmenidēs -- Dēmokritos -- Empedoklēs -- Prōtagoras -- Sōkratēs -- Platōn -- Aristotelēs -- Diogenēs Epikouors -- Markos Aurēlios -- Chenkel -- Nitse.

What does the future hold? Is the desertification of the planet, driven by state and corporate authority, the final horizon of history? Is the dystopian future implied by the systemic degradation of nature and society inescapable? From marginal activist groups to governments and interstate organizations, all appear to be concerned with what the future of our shared world will look like. Yet even amid the ongoing global crisis caused by capitalism, the potential of a different, radically rooted future has also (...) appeared. Common Futures explores the global emergence of twenty-first-century social movements, opposed to capitalism and state authority. These movements, Yavor Tarinski and Alexandros Schismenos show, transcend traditional political forms of organization and try to form autonomous networks premised on direct democracy and solidarity. The authors identify the importance of grassroots movements, which can bring radical change and create a more democratic and ecological future. Common Futures examines the social and political roots of the environmental crisis and the relationship between ecology and direct democracy. But Tarinski and Schismenos go beyond the analysis of crises, contemporary struggles, and social movements: Common Futures also clarifies the conditions for the re-creation of free public time and space and point to practical steps that we can take to alleviate the problems of our future. (shrink)

Είναι ο έρωτας μία απόπειρα υπέρβασης της πρωταρχικής ρήξης ή μία απόπειρα υπέρβασης του Εγώ; Δηλαδή είναι μία ορμή επανασύνδεσης ή μία ορμή διάλυσης; Κεντρομόλος ή φυγόκεντρος; Κάθε προσπάθεια ορισμού μας παραπέμπει στο πρόβλημα ενός ερωτικού καθολικού, το οποίο δεν μπορεί να αναχθεί στην βιολογική γενετήσια ορμή, ούτε όμως μπορεί να διαχωριστεί από τις επιμέρους και συγκεκριμένες εξατομικεύεις του ερωτικού φαινομένου. -/- Θέλουμε να αναζητήσουμε το νόημα του έρωτα στην σημασία του άλλου εντός της διυποκειμενικότητας και να κατανοήσουμε την αποβλεπτικότητα (...) που στρέφεται προς το άλλο. Να αναψηλαφήσουμε τις κοινωνικο-ιστορικές και φιλοσοφικές μεταμορφώσεις του έρωτα και το συσχετισμό του με την αυτονομία. Να διαυγάσουμε το νόημα του χρόνου του Άλλου εντός και διά του υποκειμένου, που υπερβαίνει τον ατομικό χρόνο, μα δεν είναι δημόσιος, και θα ονομάσουμε ερωτικό χρόνο. (shrink)

Το πολιτικό περιοδικό Βαβυλωνία ανακήρυξε το 2017 "Έτος Καστοριάδη", με μια σειρά εκδηλώσεων για τα 20 χρόνια από τον θάνατο του σπουδαίου φιλοσόφου. Στην παρούσα έκδοση περιλαμβάνονται 7 από τις ομιλίες που εκφωνήθηκαν σε αυτές τις εκδηλώσεις. Στο επίμετρο δημοσιεύεται η συνέντευξη του Καστοριάδη στην εφημερίδα Εκτός Νόμου το 1990. -/- Συγγράφουν: Γρηγόρης Τσιλιμαντός, Νίκος Ιωάννου, Γιάννης Κτενάς, Αλέξανδρος Σχισμένος, Yavor Tarinski, Γιώργος Ν. Οικονόμου, Κορνήλιος Καστοριάδης. -/- Ο Καστοριάδης διαμόρφωσε μια καινούργια, ανοιχτή πρόταση για τον ριζικό μετασχηματισμό της κοινωνίας (...) - όχι με κάποιο μανιφέστο, αλλά μαθαίνοντάς μας να απελευθερωνόμαστε εμείς οι ίδιοι, κάθε φορά που εγκλωβιζόμαστε στον εαυτό μας. (shrink)

National University of «Kyiv-Mohyla academy» MEETING THE OTHER AS A CHALLENGE 15th International Conference “Philosophy: the New Generation” Summaries of Reports Kyiv, NaUKMA, April 21–22, 2023 .

Αν υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στη σχέση μεταξύ της Χάνα Άρεντ και του Μάρτιν Χάιντεγκερ, κάτι το σκανδαλώδες, είναι ακριβώς η σύζευξη, συμπλοκή και σύγκρουση δύο διαφορετικών χρονικών πεδίων: του δημόσιου χρόνου των δύο στοχαστών και του ερωτικού χρόνου των δύο εραστών. Μια σχέση που καθορίζεται από την απόφαση του Χάιντεγκερ να υποστηρίξει το ναζιστικό κόμμα. Μια απόφαση που τους χωρίζει και συνάμα τους ενώνει σε διαφορετικές όχθες της ίδιας τραγωδίας. Hannah Arendt: Ο ΜΑΡΤΙΝ ΧΑΙΝΤΕΓΚΕΡ ΕΙΝΑΙ ΟΓΔΟΝΤΑ ΧΡΟΝΩΝ Εκδότης: ΕΡΜΑ Χρονολογία (...) Έκδοσης Ιούνιος 2019 Αριθμός σελίδων 64 Διαστάσεις 18x13 Μετάφραση ΡΟΖΑΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ. (shrink)

Ο σύγχρονος φιλοσοφικός στοχασμός δεν μπορεί να αποφύγει την αναμέτρηση με τη σκέψη του Μάρτιν Χάιντεγκερ και το πρόβλημα της στράτευσής του στον εθνικοσοσιαλισμό. Η πρόκληση που θέτει η επιλογή του διάσημου φιλοσόφου και η μετέπειτα σιωπή του σε σχέση με το σκάνδαλο αφορά, πέρα από τους στενούς κύκλους της πολιτικής και της φιλοσοφίας, και το ευρύτερο πεδίο της κοινωνικο-ιστορικής συνύπαρξης και ευθύνης. Είναι μία πρόκληση που δεν μπορούμε απλώς να παραβλέψουμε ή να προσπεράσουμε, ενώ το φάσμα της ακροδεξιάς δεν (...) έχει πάψει να συσκοτίζει το παρόν μας. Η στροφή του Κορνήλιου Καστοριάδη προς την ανθρώπινη ψυχή και την οντολογία του φαντασιακού, η κριτική του στην τεχνοεπιστήμη, η ενασχόλησή του με τη χρονικότητα και η ρήξη του με την παραδοσιακή λογική, τον φέρνουν σε πεδία όπου πέφτει βαριά η σκιά του Χάιντεγκερ. Ο τόμος Καστοριάδης εναντίον Χάιντεγκερ: Χρόνος και Ύπαρξη, που κυκλοφόρησε το 2020 από τις εκδόσεις Αυτολεξεί, ήταν μια συνοπτική παρουσίαση της αντιπαράθεσης της Χαϊντεγκεριανής σκέψης και της Καστοριαδικής φιλοσοφίας. -/- Η παρούσα εμπλουτισμένη και αναθεωρημένη έκδοση περιλαμ- βάνει, πέρα από την εκδίπλωση και ανάπτυξη των κεντρικών επι- χειρημάτων της προηγούμενης, και μία πιο λεπτομερή έκθεση των βασικών φιλοσοφικών θέσεων του Καστοριάδη σε σχέση με τον χρόνο, την ετερότητα και τα μάγματα, όπως και μία ενδεικτική εξέταση νέων διαστάσεων του κοινωνικο-ιστορικού, πάνω στις τρεις όψεις της ιστορικότητας, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Χρονολογία Έκδοσης Απρίλιος 2024 Αριθμός σελίδων 440 Διαστάσεις 21x14 ISBN: 978-618-84851-8-1. (shrink)

Αναμφίβολα, όσοι γνώρισαν προσωπικά και όχι μόνο μέσα από τα κείμενά του τον Ευθύμη Παπαδημητρίου, θα θυμούνται ότι ο ίδιος κατέφευγε συχνά σε αυτήν την έκφραση, όταν αναφερόταν σε κάτι αυτονόητο ή σε κάτι δύσκολο στην πραγμάτωση του και άρα δεν σχετίζεται άμεσα με τη συνήθη χρήση της ως έκφραση στην αγγλική γλώσσα. Επιπλέον, οι ίδιοι μάλλον θα συμφωνήσουν μαζί μου, ότι οι παρελθοντικοί χρόνοι που θα ακουστούν/θα χρησιμοποιηθούν σήμερα εδώ και θα τον αφορούν, θα δημιουργήσουν, μάλλον, αμηχανία, αφού, αν (...) θέλουμε να είμαστε ακριβείς στην περιγραφή μας οφείλουμε να προκρίνουμε στις αναφορές μας για εκείνον, ως πιο ενδεδειγμένο χρόνο έναν Εξακολουθητικό Ενεστώτα, ο οποίος στην περίπτωση του Παπαδημητρίου μπορεί αβίαστα να συμπαρουσιάζεται με έναν Οραματικό Μέλλοντα…. (shrink)

Οι θέσεις του Καστοριάδη αναφορικά με το ζήτημα της αυτονομίας, μέσα από τη πραγμάτευση των εννοιών της ψυχής και του ατόμου, αναδεικνύουν την άρρηκτη σύνδεση της οντολογίας και της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας της δημιουργίας με το πολιτικό πρόταγμα της κοινωνικής απελευθέρωσης. Το μάγμα της ανθρώπινης ψυχής, όπου τα ορθολογικά στοιχεία διατηρούνται μόνο "σαν επιπλέοντα συντρίμμια ναυαγίου σε τρικυμιώδη θάλασσα", επιλέγεται ως αφετηρία, καθώς η ατομικότητα αποτελεί το πραγματικό πολιτικό διακύβευμα της εποχής του θρυμματισμού των ταυτοτήτων και του άγριου ατομικισμού. Ο Καστοριάδης (...) υπενθυμίζει διαρκώς πως το πρόταγμα μιας αυτόνομης κοινωνίας προϋποθέτει αυτόνομα άτομα, κι αυτά με τη σειρά τους ένα νόημα της αυτονομίας, όπου η ελευθερία μπορεί να βρει την κοινωνική της πραγμάτωση, πέραν της μεταφυσικής και της θεολογίας. (shrink)

Ποιο είναι το νόημα της απουσίας; Τι σημαίνει «αλλού και άλλοτε»; Ποιος είναι ο τρόπος ύπαρξης της απουσίας, του αλλού και άλλοτε, για εμάς τους παρόντες; Τι σημαίνει απουσία; Πώς μπορούμε να σκεφτούμε την απουσία; Πώς καθοδηγεί τους πόθους μας η απουσία; Η απουσία τυλίγει κάθε παρουσία όπως η σκοτεινή ύλη την ορατή ύλη. Οι σελίδες που ακολουθούν δεν περιέχουν κάποιες τελικές απαντήσεις αλλά μάλλον μία πορεία προσέγγισης τους ερωτήματος, μία πορεία πλάγια, μία απόπειρα πλαγιοκόπησης ενός θέματος που, κατά μέτωπον, (...) διαφεύγει την προσοχή μας, μία απόπειρα συνάντησης του μη-όντος στις παρυφές του όντος. (shrink)

Τι σημαίνει ψηφιακό; Τι είναι ο κυβερνοχώρος; Η παρούσα μελέτη αποτελεί ένα εγχειρίδιο για μια ευρύτερη έρευνα, υπόθεση της οποίας είναι ότι ο ψηφιακός κόσμος συγκροτεί μία εικονική πραγματικότητα όχι ως μιμητική αντανάκλαση, αλλά ως επέκταση και αναδημιουργία του κοινωνικο-ιστορικού κόσμου, ένα νέο πεδίο πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού ανταγωνισμού με τις δικές του ιδιαιτερότητες. Θεωρώ ότι η εμφάνιση του Internet συνιστά μια ιστορική τομή σε κοινωνικό και οντολογικό επίπεδο. Από τη μία, το Internet διανοίγει τη δυνατότητα ενός νέου ψηφιακού δημοκρατικού (...) ανθρωπισμού, με χαρακτηριστικά την οριζοντιότητα, την ελεύθερη ανταλλαγή, την ελεύθερη κυκλοφορία της πληροφορίας και της έρευνας, την ελεύθερη επικοινωνία, τα ψηφιακά κοινά. Από την άλλη, προσφέρει εξίσου την δυνατότητα ενός νέου ψηφιακού ημιολοκληρωτικού αντι-ανθρωπισμού, μέσω της επέκτασης των συστημικών δομών, του εμπορίου των δεδομένων και της πληροφορίας, της καταγραφής, της αποσωματοποίησης, της ιδιωτικής απομόνωσης και του άνωθεν ελέγχου. Η διαφορά μεταξύ των δύο προοπτικών είναι πολιτική και έγκειται στο νόημα της ψηφιακής επικοινωνίας ως δημόσιας πράξης. Προκειμένου να πράξουμε πρέπει να κρίνουμε, προκειμένου να κρίνουμε πρέπει να κατανοήσουμε και προκειμένου να κατανοήσουμε πρέπει να διαφωτίσουμε τις πολλαπλές πτυχές του νέου ψηφιακού λόγου. (shrink)

We met Jacques Rancière on Saturday, May 27, 2017, at the School of Fine Arts shortly before his speech at the B-Fest 6 International Anti-Authoritarian Festival, organized by Babylonia Journal, with a central slogan “We are ungovernable”. Rancière is among the most important European philosophers alive and his work does not need further introductions. In the cloudy morning of Sunday 28 May, we sat beneath the Acropolis to have a coffee with the philosopher. The transcript of our conversation reflects the (...) vigor of thought and the passion of a truly democratic thinker. (shrink)

Τι είναι τα Κίτρινα Γιλέκα; Δεν μπορούμε εμείς, ως συντακτική της Βαβυλωνίας να μιλήσουμε εκ μέρους κάποιου κινήματος ενόσω ακόμη κινείται. Ούτε, βέβαια, μπορούμε να το αγνοήσουμε και να μην μιλήσουμε γι' αυτό. Χρειάζεται να αναστοχαστούμε αυτά τα κινήματα, να δούμε ποια είναι η σύνδεσή τους και η σημασία τους για εμάς. Σκοπός του παρόντος τόμου είναι να θέσει τη βάση αυτού του αναστοχασμού σε έναν διάλογο με τα κείμενα των ανθρώπων που ζουν αυτό το κίνημα, που μετέχουν σε αυτό, (...) που βιώνουν τη συλλογική πράξη που το αναδημιουργεί σε κάθε βήμα. Οι εξεγέρσεις του 21ου αιώνα δεν δίνουν απαντήσεις, αντίθετα φέρνουν στο φως τα πραγματικά ερωτήματα. Παρακολουθούμε τα Κίτρινα Γιλέκα όχι σαν θεατές ενός αγώνα από την κερκίδα, αλλά ως ενεργοί συνένοχοι στην προσπάθεια της κοινωνίας να απεγκλωβιστεί από το κράτος και το κεφάλαιο, να σπάσει τα δεσμά της. Συζητώντας για τα Κίτρινα Γιλέκα συζητάμε για το παρόν και το μέλλον μας. Και πριν μιλήσουμε, αυτή τη φορά, είναι σωστό πρώτα να ακούσουμε. (shrink)