W 2021 roku przypada 700. rocznica śmierci Dantego, jednego z największych twórców literatury światowej. Polska tradycja klasyczna, romantyczna i katolicka przez wieki czerpała pełnymi garściami z jego dzieł, a szczególnie z _Boskiej Komedii. _Dante był bliski wielu pokoleniom naszych przodków, towarzysząc im na kolejnych szczeblach edukacji: gimnazjalnej, licealnej i uniwersyteckiej. Dla uczącej się młodzieży był mentorem i nauczycielem ukazującym naturę ludzką w pełnym jej wymiarze – od bestialstwa po heroizm i świętość. W czasach zamętu, którego obecnie doświadczamy, kiedy nie tylko (...) jednostki i wspólnoty, ale wręcz cała zachodnia cywilizacja znalazły się w „ciemnym lesie” i zostały wydane na łup trzech bestii : pychy, chciwości i pożądliwości, Dante Alighieri pozostaje drogowskazem i natchnieniem dla ludzi podzielających przekonanie, że istnieje prawda obiektywna oraz wartości uniwersalne, które wiążą wszystkich ludzi bez względu na rasę, narodowość i status społeczny. (shrink)

Podobnie jak wcześniejszy numer „Rocznika”, również ten składa się z dwóch zasadniczych części. Pierwsza z nich poświęcona została kulturalnemu i intelektualnemu klimatowi dworów królowych w średniowiecznej i nowożytnej Europie. Jeszcze na początku lat dwutysięcznych uprawniona była opinia, że w polskiej historiografii niewiele wiemy zarówno o samych królowych i ich roli w państwie, jak o ich otoczeniu, a poza głównym nurtem badawczym pozostają struktury dworów polskich księżnych i królowych, były ze wszech miar słuszne. Przez ostatnich dwadzieścia lat tematyka związana z dworem (...) polskich królowych w średniowieczu i w epoce nowożytnej doczekała się grona badaczy, którzy coraz śmielej wychodzą poza dociekania o charakterze strukturalno-personalnym, a w polskich badaniach widoczny jest coraz wyraźniej nurt _queenship, _wpisujący się w tę problematykę i cieszący się zauważalną popularnością w historiografiach zachodnich. (shrink)

Artykuł przedstawia krótką analizę krytyczną wybranych pism z czasów cywilizacji sumeryjskiej w kontekście wiedzy filozoficznej. Tekst podzielony jest na dwie części. Pierwsza odnosi się do refleksji sumeryjskiej z zakresu etyki, druga dotyczy wiedzy o świecie zewnętrznym. Bez wątpienia refleksja sumeryjska miała jedynie formułę wiedzy praktycznej, jednak niektóre jej fragmenty wpisują się w kurs przyszłej filozofii.

Zapraszamy do lektury najnowszego, tym razem głównie filozoficznego, numeru półrocznika Wydziału Filozoficznego Akademii Ignatianum w Krakowie. Jest on w znacznej części poświęcony myśli ks. prof. dr. hab. Stanisława Ziemiańskiego SJ, ważnej i barwnej postaci krakowskiego ośrodka filozoficznego jezuitów. Był on uczniem o. prof. Mieczysława Alberta Krąpca OP, promotora jego pracy doktorskiej obronionej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w 1978 r. Od 1962 do 2006 r. ojciec.

Oddajemy czytelnikom kolejny numer „Rocznika Filozoficznego Ignatianum”. Prawie w całości poświęcony został on Mikołajowi Zebrzydowskiemu. Stan badań na jego temat zarysowany został w pierwszym tekście autorstwa Elżbiety E. Wróbel i Tomasza Graffa. Drugi z wymienionych autorów w osobnym artykule przedstawił także problematykę związaną z rozwojem majątku Floriana Zebrzydowskiego w miarę wzrostu jego znaczenia politycznego na dworze króla Zygmunta Augusta. Szczególny nacisk położono na studium przypadku (_case study_). Autor analizuje bowiem nabycie przez Zebrzydowskiego dóbr w Radoczy koło Wadowic, ukazując perspektywę konieczności (...) podjęcia dalszych badań nad powiększeniem majątku Floriana Zebrzydowskiego i jego rodziny. Artykuł wieńczy aneks, wraz z edycją w języku łacińskim i polskim tłumaczeniu dokumentu, w którym „Zygmunt August nadaje Florianowi Zebrzydowskiemu prawo zbudowania tamy na rzece Skawie i poprowadzenia stamtąd wody fosą przez ziemie dóbr Wadowice dla zbudowania stawów rybnych w dobrach Radocza”_._. (shrink)

Pierwsza część najnowszego tomu „Rocznika Filozoficznego Ignatianum” skupia się na tematyce obecności dziedzictwa kulturowego w cyberprzestrzeni. Przedstawia ona udostępnianie tego dziedzictwa przez instytucje kultury, takie jak muzea, biblioteki i archiwa, oraz inicjatywy podejmowane przez użytkowników Internetu. Autorzy omówili w swoich tekstach szeroko zakrojoną problematykę cyfrowej prezentacji obiektów kultury, posługując się wybranymi przykładami.

W graficznym projekcie okładki najnowszego numeru _Rocznika Filozoficznego Ignatianum _przedstawiono bramę wjazdową na zamek królewski na Wawelu, czyniąc z niej łuk triumfalny otwierający się ku drodze, rozpoznawalnej dla każdego człowieka czującego więź z dziedzictwem kulturowym świata Zachodu. Ta zdefiniowana droga to via Appia, zbudowana niegdyś z woli Appiusza Klaudiusza Ślepego, uchodząca za jeden z najstarszych traktów rzymskich. Nazywana przez samych Rzymian „królową dróg”, u człowieka wychowanego na wartościach, jakie niesie ze sobą cywilizacja Zachodu, jest nierozłącznie związana z Wiecznym Miastem. To (...) o nim pisał w sławnym epitafium Mikołaj Sęp-Szarzyński: „dziś w Rzymie zwyciężonym Rzym niezwyciężony”, dając wyraz narzucającej się świadomości łączenia tego, co przeszłe, z tym, czego doświadczamy jako obecne. To na tej drodze rozegrała się legendarna scena przywołana przez Henryka Sienkiewicza, w której pytanie: _Quo vadis, Domine? _[dokąd zmierzasz, Panie?] zadaje uciekający z Wiecznego Miasta apostoł Piotr spotkanemu na trakcie apijskim Chrystusowi. Siłę tego pytania rozumie każdy, kto w korzeniach klasycznych i chrześcijańskich potrafi dostrzec to wszystko, co dla kultury zachodniej jest najważniejsze nie tylko w przeszłości, ale również w przyszłości. (shrink)

Drodzy Czytelnicy, po długiej przerwie spowodowanej, z jednej strony, zmianami w Redakcji, z drugiej – trwającą wiele miesięcy pandemią koronawirusa, ukazuje się kolejny numer „Rocznika Filozoficznego Ignatianum”. Nowy zespół redakcyjny postanowił rozszerzyć formułę wydawniczą o teksty z szeroko rozumianej humanistyki; zatem będą to artykuły nie tylko z dziedziny filozofii, ale również historii, nauk o kulturze i religii, teologii oraz literatury polskiej i obcej. Czasopismo zostało też otwarte na szerokie spektrum zagadnień uwzględniających misję Akademii Ignatianum jako ośrodka naukowego o charakterze katolickim. (...) Ważnym elementem tego podejścia jest kwestia śródziemnomorskiej tradycji cywilizacyjnej i dziedzictwa kulturowego, które w naszym rozumieniu są najważniejszymi źródłami wiedzy i inspiracją do badania także współczesnych problemów pojedynczych ludzi, społeczeństw i państw. (shrink)

Oddajemy w ręce czytelników kolejny numer Rocznika Filozoficznego Ignatianum, który w dużej mierze poświęcony został sprawom kościelnym, a w szczególności dyplomacji papieskiej. W pierwszym tekście Dorota Gregorowicz przedstawiła analizę fenomenu rozwoju międzynarodowego autorytetu Stolicy Apostolskiej w XVI i XVII w., opierającego się na zasadzie tzw. aktywnej neutralności. Rdzeniem papieskiej dyplomacji w epoce nowożytnej stały się nuncjatury apostolskie – stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne w stolicach katolickich państw. Pozostający w stałym kontakcie z Rzymem nuncjusze posiadali jednak dużą swobodę działania, pełniąc na podległym sobie (...) terenie funkcję mediatorów, arbitrów oraz nadzorców życia religijnego wiernych. (shrink)

Na obecny numer Rocznika składa się jedenaście tekstów. Całość rozpoczyna artykuł Jerzego Brzozowskiego poświęcony kwestii teoretycznej i praktycznej zasadności wykorzystywania języka współczesnego, a w istocie języka potocznego w przekładzie Pisma Świętego. Odwołu- jąc się do przykładu _Biblii Paulistów_, która z założenia charakteryzować się miała językiem zrozumiałym dla współczesnego czytelnika, Autor zauważa, iż zastosowano tylko pozornie „język współczesny”. Co więcej, w wielu miejscach zapożyczone zostały pełne frazy z _Biblii Tysiąclecia_. W kolejnym tekście Nicholas Coureas opisał – opierając się na weneckich i (...) genueńskich aktach notarialnych, sporządzonych na Cyprze w latach 1362–1458 – relacje między niewolnikami domowymi lub służącymi a ich właścicielami. Okazuje się, że bardzo często poparte były one testamentami zawierającymi zapisy na rzecz niewolnych kobiet i nieślubnych dzieci, które urodziły się z tych związków. (shrink)

W kolejnym tomie „Rocznika Filozoficznego Ignatianum” kilka pierwszych tekstów poświęconych zostało roli i znaczeniu architektury w kulturze. Od najdawniejszych czasów była ona środkiem wyrażania harmonii, proporcji i ludzkiego intelektu. Zarówno w dobie antyku, jak i w średniowieczu zadaniem architektury było odzwierciedlenie zasad równowagi i symetrii otaczającego świata. W dobie renesansu architektura przestała być klasyfikowana jako dziedzina wyłącznie techniczna i zaczęto ją postrzegać również w kontekście humanistycznym. Zauważono bowiem, że odpowiada ona nie tylko za prawidłową konstrukcję budynków, ale poprzez wykorzystywanie symboli (...) i estetyki wywiera duży wpływ na kulturę i społeczeństwo. Zarówno budowle – świątynie, szkoły, siedziby władzy, jak i zwykłe mieszkania – były projektowane w taki sposób, aby odzwierciedlać potrzeby społeczne danej epoki. Prostota i symetria w formach na przemian rywalizowały z ekstrawagancją, dynamiką, dramatyzmem. Poszukiwanie przyczyn tych zjawisk stanowi główną oś rozważań prezentowanych poniżej tekstów. (shrink)

In this article I examine some remarks from Wittgenstein‘s Tractatus logico-philosophicus about the point and the method of his work. First part of the article concerns relationships between Frege‘s conception of elucidation and Wittgenstein‘s conception of philosophy. Second part of the article is about Wittgenstein‘s attitude to science and the role of science in philosophy. Third part of my article concerns the ethical purpose of Wittgenstein‘s Tractatus logico-philosophicus.

In Plato’s Theaetetus , Socrates is portrayed as a midwife to the intellect, a metaphor for his task as a dialectician as he seeks to help give birth to wisdom. Thus it is that the author refers to Plato as the midwife’s apprentice. This volume represents an attempt to provide a more manageable account of the author’s two volume magnum opus, An Examination of Plato’s Doctrines . An accessible and lucid introduction to Plato’s ideas is provided which nonetheless challenges traditional (...) interpretations. In particular the author is concerned to offer an interpretation of the significance of what Plato said. The chapters are arranged by topic, for ease of comprehension. (shrink)

In this article we consider certain elements of the normative theory of Jürgen Habermas in the light of the proposals of Bruce Ackerman, with a view to strengthening a concept of deliberative democracy applied to the legitimation of juridical rules. We do not construct a hierarchy of the two positions, but seek to bring together certain elements to achieve a common project. As the starting point for examining the work of the two authors, we take the scheme proposed by Habermas (...) in Faktizität und Geltung. In this connection, through the work of Ackerman, we intend to fill in some of the gaps that Habermas appears to have left in the theory of radical democracy applied to the law. The work of Ackerman can make a significant contribution to deliberative democracy, to the discourse principle that Habermas defines, and to the contractualist theories from a liberal perspective. The study of these contributions makes possible a critical judgment that enables the legitimation of juridical rules carried out by Habermas to acquire greater practicity. In examining the epistemological status of juridical science and law, we attempt to determine the weight and the performance of normative democracy. In Tarr's view, it is a matter for philosophers to examine direct democracy and its desirability. (shrink)

James I. The Political Works of James I. Reprinted from the Edition of 1616. With an Introduction by Charles Howard McIlwain. Cambridge: Harvard University Press, 1918. cxi, 354 pp. Reprinted 2002 by The Lawbook Exchange, Ltd.